همانند موجودات زنده ، رشد و پیری سازمان ها را ابتداعاً با ارتباط بین قابلیت انعطاف و کنترل پذیری نشان می‌دهند. در جوانی سازمانها بسیار منعطف، ولی در اکثر مواقع کنترل ناپذیر هستند. با پیر شدن سازمان، روابط تغییر می کند. کنترل پذیری افزایش و قابلیت انعطاف کاهش می یابد. این وضعیت مشابه مقایسه بین بچه کوچک و شخص مسن است، کودک خردسال قابلیت انعطاف بسیار دارد، بطوریکه قادر به رسانیدن پاها به دهان است، اما حرکات و رفتارش بخوبی قابل کنترل نمی باشد. از طرف دیگر، نهایتاً ادامه پیر شدن با از دست رفتن قابلیت کنترل نیز همراه خواهد شد.
شرکت های جوان انعطاف زیادی دارند. بنا به گفته یکی از بنیان گذاران شرکت Logicon، تولید کننده تکنولوژی پیشرفته ، در ابتدای کار ، هشتاد درصد منابع شرکت را برای انجام تعهدات و در شرایطی تخصیص می دادیم که روی پله ها مغازه نشسته و مشغول صرف صبحانه بودیم. حال رشد کرده ایم برای تایید یک سرمایه گذاری کوچک، ماه ها وقت و دسته هایی از کاغذ صرف می کنیم.
توجه : طول و گذر عمر دلایل رشد و پیری نیستند.
شرکتهای بزرگی با عمر طولانی وجود دارند که پیر یا جوان محسوب میشوند. آنچه که باعث رشد و پیری سازمانهاست طولی و گذر عمر نمی باشد. شرکتهای 100 ساله (جوان) و 10 ساله (پیر) زیادی مورد شناسایی قرار گرفته اند.
بطور مثال، شرکت Philip Morris که از نظر رفتاری جوان به نظر می رسد، دارای 5/8 میلیارد فروش سالیانه است. شرکتهای زیادی هم یافت میشوند که در عین حالی که بزرگ نبوده و از نظر عمر نیز مدت طولانی از ایجادشان نمی گذرد، از نظر رفتاری پیر محسوب می گردند. “جوان ” به این معنی است که سازمان نسبتاً به آسانی تغییر می کند، (و می تواند این چنین عمل کند) از طرف دیگر بخاطر نبود امکان پیش بینی در پایین ترین سطح کنترل هم قرار دارد. ” پیر” به معنی کنترل پذیری رفتاری است، در حالیکه انعطافی وجود نداشته و تمایلی هم به تغییر وجود ندارد.
وقتیکه سازمانی قابلیت انعطاف داشته و کنترل پذیر است، نشان میدهد که زیاد جوان یا پیر نبوده، توأماً مزایای جوانی و پختگی را دارا می باشد. این وضعیت به دوره تکامل شناخته می شود. چنین سازمانی می تواند جهت را تغییر داده و این تغییر را همانطوریکه می خواهد پیش ببرد. چنین سازمانی می تواند آنچه را که مایل به انجامش است تحت کنترل در آورد.
این کتاب به شناسایی و تحلیل عواملی که بر قابلیت انعطاف و کنترل پذیری اثر می گذارند، و اداره این عوامل بطوریکه سازمان را به تکامل رسانیده و در آن دوره ماندگار نماید، کمک می کند.
نویسنده: دکتر اعتماد هژبرالساداتی
