پس از انتخاب مناسب برای مکان خرده فروشی (فروشگاه یا مرکز خرید) لازم است تا در مرحله بعد برای طراحی مطلوب عناصر بیرونی فروشگاه تمرکز نمود. برخی از مواردی که در طراحی فضای خارجی یک فروشگاه مورد توجه قرار می گیرند عبارتند از:
الف: نمای ساختمان:
نمای یک ساختمان در حقیقت بعد اجتماعی آن ساختمان و زبان دیالوگ و تعامل آن با فضای اطرافش است. در واقع صورت ظاهری ساختمان و آنچه که در برابر دید عموم قرار دارد پر اهمیت ترین قسمت ساختمان در برابر بازدید کنندگان و سایر افراد رهگذر است و بهترین ابزاری است که می تواند، هدف صاحبان و ذینفعان خود را از کسب و کار خویش را بیان نماید.
نما، درون ساختمان را از بیرون و فضای خصوصی را از فضای عمومی جدا می کند. برای یک مرکز خرید و یا فروشگاه نما ،نشانگر نوع کسب و کار، سطح و درجه کیفیت و میزان نظم و امکانات درون آن است. نمای ساختمان باید به دنبال خلق یک طراحی هماهنگ و یکپارچه از طریق تناسب مطلوب پنجره ها ،درب ورودی، سایه بان و محدوده سقف با سازه های عمودی و افقی ،مصالح، رنگ، عناصر تزئینی و غیره باشد.
انتخاب چنین طرح های زیبا و یکپارچه فروشگاه را پرجذبه نشان داده و با زبان تصویری و دیداری خود مشتریان را به ورود به مرکز بزرگ و قدرتمند دعوت می نماید. البته تمرکز صرف بر نما بدون در نظر گرفتن نمای دیگر ساختمانها، همگونی نمای کلی آن منطقه را از بین می برد.
در مورد نمای بیرونی مرکز خرید و فروشگاه باید به این نکته توجه نمود که از لحاظ معماری هر متریالی و موادی که برای نما استفاده میشود دارای تعریف خاص خودش است. به طور مثال در فرهنگ کشور ایران استفاده از آجر نما بیشتر برای ساختمان های مسکونی و بعضاً ادارات دولتی متداول است. بنابراین باید ابتدا نمایی برای مجتمع های تجاری در نظر بگیریم که علاوه بر این که به اقلیم و فرهنگ آن منطقه مرتبط باشدو نشان‌دهنده یک مرکز عمومی و فروشگاهی نیز باشد. جهت نماهای اینگونه مراکز می توان از شیشه های سکوریت و ورق های کامپوزیت، سنگ های رنگی و ورق های آلومینیوم و غیره بهره برد.
ب: نمایشگرهای بیرونی فروشگاه:
یکی از عناصر مهم در نما ، تابلو و نمایشگر های خارجی فروشگاه است. در خصوص استفاده از تابلوهای سردر فروشگاه و یا تابلوهای تبلیغاتی که به عنوان قسمتی از نمای مرکز خرید محسوب می شوند لازم است به ابعاد نمای فروشگاه دقت شود. زیرا جداسازی عناصر افقی و عمودی تاثیر معناداری در نما دارد.
به عبارت دیگر تناسب عناصر ساختمان مانند تابلو ها لازم است با کل ابعاد ساختمان مطابقت داشته باشد.
به عنوان مثال در ساختمان های کوتاه ابعاد عرضی غالب خواهد بود بنابراین استفاده از تابلوها و نمایشگرهای افقی پیشنهاد می شود. به همین شکل در ساختمان های بلند عناصر باریک و عمودی در نما برتری خود را نشان میدهد. در و پنجره ها نیز از همین قاعده تبعیت می کنند.
همانطور که اشاره شد نمایشگرهای بیرونی هر فروشگاه چهره آن فروشگاه به حساب آمده و باید توانایی جذب مشتریان را به روش‌های متفاوت در فواصل مختلف داشته باشند این فواصل را می‌توان به سه قسمت تقسیم کرد:
۵۰ متر:
برای فواصل ۵۰ متر و بیشتر نمایشگرهای خارجی باید پتانسیل معرفی برند نخست فروشگاه را داشته باشند و همچون فانوسی درخشان ، وظیفه اطلاع رسانی کلی خود را به خوبی انجام دهند.
۲۰ متر:
در فواصل ۲۰ متری ،این نمایشگرها باید بتوانند برند دوم فروشگاه را به خوبی نشان داده و مشتری را از خدمات جانبی آن فروشگاه آگاه نمایند.
۵ تا ۱۰ متر:
در فاصله ۵ تا ۱۰ متری ، تابلوهای نمایشگری باید وجود داشته باشند که مشوق ورود مشتری به داخل فروشگاه بوده و بیانگر ۳ تا ۵ پیام فروش باشند.
ارکان طراحی تابلو:
♦ اندازه تابلو
♦ عوامل نوشتاری تابلو
♦ عوامل تصویری تابلو
♦ مواد به کار رفته در تابلو
♦ محل نصب و استقرار و تابلو در ساختمان
♦ نورپردازی تابلو
♦ رنگ تابلو
♦ اندازه تابلو:
اندازه تابلو نسبت به هر نما بسیار متفاوت است و نمی توان استانداردی برای آن قائل شد. همانگونه که اشاره شد برای ساختمان های کوتاه و ریز از تابلوهای باریک و کشیده و برای ساختمانهای بلند از تابلوهای عمودی و کم پهنا استفاده می شود.
♦ عوامل نوشتاری :
به طور کلی بیشتر سطح تابلوها را عوامل نوشتاری یا فونت تشکیل می دهند. نوشتار تابلو باید به راحتی خوانده شود و از ایجاد ابهام برای بیننده خودداری نماید. نوشتار باید در عین سادگی مختصر بوده و از نوشته های طولانی و اضافی اجتناب شود. درج نماد های تبلیغاتی یا معرفی کالا، آدرس، تلفن ، در تابلو غیر ضروری است. کارکرد تابلو در یک مرکز خرید بزرگ یا سردر یک فروشگاه کوچک فقط معرفی آن مکان است و نه چیز دیگر.
♦ عوامل تصویری:
معمولاً در طراحی اکثر تابلوها ، عوامل تصویری نقش زیادی ندارند. در فروشگاهها و مغازه هایی که در طول یک پیاده رو قرار دارند اغلب از عوامل نوشتاری استفاده می شود و به ندرت تصویر مورد استفاده قرار می گیرد. اگر قرار است تصویر به کار رود ، بهتر از اشکال تصویر سازی شده استفاده شود نه از عکس واقعی.
♦ مواد به کار رفته در تابلو:
با توجه به نوع نمایی که بر روی آن تابلو نصب میشود متریال و مواد مورد استفاده در تابلو نیز می‌تواند تغییر کند.
♦ محل نصب و استقرار تابلو:
انتخاب محل صحیح قرارگیری تابلو تاثیر فراوانی در افزایش جاذبه نمای ساختمان خواهد داشت. بسته به نوع و نمای بیرونی ساختمان محل نصب تابلو متفاوت است. اما این محل نصب نباید در پشت موانع دید، از قبیل درختان واقع شود.
استاندارد نصب در اغلب فروشگاه ها و مغازه ها در بالای سردر آن جاست. اما در مراکز بزرگ خرید و سوپرمارکت‌ها محل قرار گیری تابلو ممکن است در موقعیت های مختلف انتخاب شود. تصمیم درباره اینکه کدام نقطه مناسب ترین مکان برای نصب تابلو است از اهمیت خاصی برخوردار است.
♦ نورپردازی تابلو:
تابلو های بیرونی جلوه های دوگانه دارند ، تابلو در روز و تابلو در شب بسیاری از موسسات و ادارات دولتی به دلیل این که فقط در طول روز فعال می باشند احتیاجی به نورپردازی خاصی ندارد در واقع با نور محیط یا نور خورشید نور پردازی می شوند و شبها نمودی ندارند. اما مکانهایی همچون فروشگاه ها مراکز خرید رستوران ها سینماها مراکز تفریحی در روز و شب فعال هستند و باید تابلوی آنها با نورپردازی مناسب در دیدگان مشتریان خود نمایی کنند.
♦ رنگ در تابلو:
تابلوها معمولاً دو قسمت تشکیل شده اند و زمینه تابلو و حروف روی زمینه.
انتخاب رنگ زمینه و حروف روی آن و هماهنگی آن با متریال های معماری نمای ساختمان و اهمیت خاصی دارد. در بعضی موارد ممکن است که نوشته ها مستقیماً بر روی نمای ساختمان نصب شود و در واقع نمای ساختمان همان نقشه زمینه را داشته باشد.
نویسنده: دکتر اعتماد هژبرالساداتی
