بسیاری از روانشناسان معتقدند که ساخت اصلی شخصیت آدمی به وسیله ی پنج صفت کلی نشان داده می شود که عبارت اند از:
(1) برونگرایی،
(2) خوشایندی،
(3) وظیفه شناسی
(با وجدان بودن)،
(4) ثبات هیجانی،
(5) صداقت برای تجربه کردن.
این صفات تا حدودی به دلیل تمایل های ذاتی و تا حدی نیز به دلیل پرورش یافتن در یک محیط خاص، در مردم شکل میگیرند. برای مثال، ممکن است یک شخص تمایل طبیعی برای مطبوع یا مطلوب بودن را داشته باشد و به دلیل پرورش در محیطی که مطبوع و مطلوب بودن تشویق میشود، این صفت در وی شاخصتر شود.
آشنایی با پنج صفت شخصیتی اصلی
آشنایی با پنج صفت شخصیتی اصلی از آن جهت در روانشناسی کسب و کار اهمیت دارد که همه ی این صفات در عملکرد شغلی افراد، اثرگذار میباشد. تعبیر و تفسیر و معانی این عوامل شخصیتی باعث میشود زمینه های مهم “رشد شخصی” را مورد توجه خاص قرار دهیم. هرچند بخشی از این ویژگیها ارثی هستند، اما بیشتر مردم میتوانند این ویژگیها را در خود تقویت کنند.
1- برونگرایی
صفات همراه این عامل شخصیتی عبارت اند از: اجتماعی،جمع گرا، باجرات، سر و زبان دار و فعال بودن. معمولاً به افراد خونگرم، “برونگرا” و به افراد خجالتی، “درونگرا” گفته میشود.
2- ثبات هیجانی
صفات همراه این عامل عبارت اند از: عاری بودن از اضطراب، افسردگی، خشم، پرخاشگری، خجالت زدگی، دستپاچگی، نگرانی، هیجانهای تند و در مقابل،آرام، متین، مودب،شاد، خوشرو و خوش برخورد بودن. معمولاً به شخصی که ثبات هیجانی او کم است، روان نژند یا غیر برخورد دار از ثبات هیجانی گفته میشود.
3- خوشایندی
شخص خوشایند یا مطلوب رفتاری دوستانه و همکارانه دارد. صفات شخصیتی همراه با عامل خوشایند یا مطلوب بودن عبارت اند از: مودب و با نزاکت، قابل انعطاف، قابل اعتماد، خوش فطرت، همکار، بخشنده، رقیق القلب، و متحمل بودن.
4- وظیفه شناسی / با وجدان بودن
هرچند معانی گوناگونی را میتوان به این عامل شخصیتی نسبت داد،ولی آنچه از این عامل میتوان استنباط کرد، قابل اتکا بودن است. صفاتی که با این عامل همراه هستند عبارت اند از: سنجیده، دقیق، مسئول و منظم بودن و همچنین برنامه داشتن. صفات مرتبط دیگر عبارت اند از: پرکار بودن، علاقمند بودن به پیشرفت و پشتکار داشتن.
5- صداقت برای تجربه کردن
افرادی که نمره ی آنان در این عامل بالاست، از نیروی عقلانی و خردمندی قابل توجهی برخوردار هستند. صفات شخصیتی که معمولاً همراه این عامل هستند عبارت اند از: تخیلی و خلاق، با فرهنگ، کنجکاو، متکبر، فهمیده و روشنفکر، باهوش و از حیث هنری نیز حساس بودن.
هر یک از عوامل شخصیتی پنجگانه که در فوق معرفی شدند، می توانند برای موفقیت در کار یا شغل معینی مهم باشند. همانطور که قبلاً نیز گفته شد، وظیفه شناسی یا با وجدان بودن برای تصدی بسیاری از مشاغل واجد اهمیت است. یکی دیگر از نتایج تحقیقاتی مهم آن است که لازمه ی کار مدیریت و فروشندگی، تعامل عمیق با مردم است (موری و دیگران،1991،ص19).
نویسنده: دکتر اعتماد هژبرالساداتی